micro-nation.info

Over 'Mini-staatjes'

De serie Mini-staatjes en de website micro-nation.info gaan - in ruime zin - over het ontstaan van vooral kleine landen, voorzover dat ontstaan niet met veel recent (militair) geweld gepaard is gegaan. Speciale belangstelling is er daarbij voor landen die om een of andere reden niet helemaal een land zijn. Daarnaast schuwt deze serie artikelen zeker geen rare dwarsstraten. Zo werd in de serie al eens Svalbard (ook bekend als Spitsbergen) beschreven, dat eigenlijk helemaal geen apart land is, en voor een toekomstige aflevering staat er zelfs een gebouw in de planning.

Wat ik met de verhaaltjes probeer te schilderen is niet zozeer het landje zelf, hoewel de vorm en omvang daar natuurlijk wel van belangrijk is (of en hoeveel grond en inwoners ze hebben, en of ze en paspoort uitgeven en postzegels), maar ik vind veel interessanter hoe zo'n landje ontstaat. Hoe excentriek moet je zijn om een koninkrijk of prinsdom te stichten? Met gewoonlijk natuurlijk jezelf als monarchistisch en vaak best wel autoritair leider.

Dit keer eigenlijk geen land, maar een natuurgebied dat deel uitmaakt van de Verenigde Staten. Het is niettemin zo uniek, omdat het bebouwd is en niet permanent bewoond en tamelijk afgelegen, dat het de moeite waard is om over te schrijven.

Dry Tortugas is tegenwoordig een natuurgebied, en voor een aantal mensen een populaire, vrij verafgelegen dagtochtbestemming. De eilandjes liggen zo'n 70 mijl (113 km) vanaf Key West, en 37 mijl (60 km) vanaf de onbewoonde Marquesas Keys, bij de staat Florida. Maar ook niet heel ver verwijderd van de noordkust van Cuba. Vanwege de relatief grote afstand tot aan het bewoonde gedeelte van de VS is pleziervaart naar de eilanden voor de meeste mensen geen optie. De meeste bezoekers komen dan ook naar de eilandjes vanuit Key West met de veerboot, per catamaran of met het watervliegtuig.

De Dry Tortugas bestaan uit zeven zeer kleine eilandjes, die meestal niet meer dan een meter boven het water van de Golf van Mexico uitsteken en daarnaast zijn er een aantal ondiepten, waarvan er twee in het verleden voorzien waren van een scheepsbaken in de vorm van een vuurtorenlicht, gebouwd op een metalen constructie.

Ligging van de Dry Tortugas, met links (heel klein in het rechthoekje)
de ligging van de eilandjes ten opzichte van elkaar. (public domain)

De mini-eilandjes werden ontdekt in 1513. Vanwege de grote hoeveelheden schildpadden werden ze 'Las Tortugas' genoemd, wat Spaans is voor 'De schildpadden'. Vanwege de afwezigheid van water op de eilandjes werden ze al snel Dry Tortugas genoemd, een samensmelting met het Engelse woord voor 'droog', om zo zeelieden te waarschuwen dat het geen nut had om die reden aan te leggen. In 1742 strandde het Engelse marineschip HMS Tyger op Garden Key, het één na grootste van de Dry Tortugas. De bemanning overleefde er 56 dagen, vocht er met een Spaans schip dat passeerde, om vervolgens in meerdere boten naar Jamaica (aan de andere kant van Cuba) te varen.

Garden Key met Fort Jefferson. Het gat in de muur aan de rechterzijde is ontstaan
doordat in 2004 de orkaan Charley direct over het fort trok. Helemaal beneden en
linksboven bevinden zich ruïnes van de aanlegplekken voor stoomschepen uit de
19e eeuw om kolen te bunkeren. Foto: public domain. (aanklikbaar voor vergroting)

De regering van de Verenigde Staten bouwde er in de eeuw daarna een fort, Fort Jefferson op Garden Key, dat in 1861 werd voltooid. Dit fort bleef gedurende gehele Amerikaanse Burgeroorlog (van 1861 - 1865 tussen de noordelijke en de zuidelijke staten, respectievelijk de Union en de Confederates) in handen van de noordelijke 23 staten. Na deze oorlog werd het fort in gebruik genomen als gevangenis.

Het oorspronkelijke doel was om de eilandjes te gebruiken tegen de veelvuldige piraterij in het Caraïbisch gebied, maar de eilandjes werden daar eerst niet geschikt voor geacht. Later zagen de VS de strategische waarde van de eilandjes in: wanneer een vreemde mogendheid de eilandengroep zou bezetten zou dit het handelsverkeer van en naar de VS en de verdediging van het land in gevaar kunnen brengen. De bouw van een fort op de eilandjes werd daarmee belangrijk, temeer daar de eilanden door omliggende zandbanken tegen de branding beschermd worden, en bovendien over een goed beschermde natuurlijke haven beschikken met een nauwe ingang waar de toenmalige oorlogsschepen goed doorheen konden varen.

Plattegrond van Fort Jefferson op Garden Key.
Afbeelding: public domain. (aanklikbaar voor vergroting)

In 1874 werd het fort weer verlaten, maar in de jaren tachtig van de negentiende eeuw vestigde de marine er opnieuw een basis, waar stoomschepen van de marine kolen konden bunkeren. Later werd er door de marine een radiostation voor verbindingen met de schepen gevestigd. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was het eilandje een basis voor watervliegtuigen, maar kort na de Eerste Wereldoorlog werd het opnieuw verlaten. Sinds die tijd is er geen permanente bewoning meer. De eilanden liggen in het door hurricanes bedreigde gebied, en ze zijn ook meermalen door grote stormen getroffen.

Vuurtorens
Het grootste eilandje is Loggerhead Key. Het ligt als meest westelijke van de Dry Tortugas drie mijl ten westen van het één na grootste eilandje Garden Key en is 250 bij 1200 meter groot. Op het eiland is in 1825 vuurtoren gebouwd, die in 1858 werd vervangen door een nieuwe vuurtoren van 45 meter hoog. Onderaan de toren bevindt zich een radioruimte. In 1873 werd de toren zwaar beschadigd door een hurricane, maar de plannen voor een nieuwe vuurtoren werden niet uitgevoerd toen de aanvankelijk tijdelijke reparaties aan de bestaande toren uitstekend bleken te voldoen. De vuurtoren staat er nog steeds en het bedrijf ervan is in 1988 geautomatiseerd.

Van west naar oost ligt dus als eerstvolgende eilandje Garden Key. Het tweede eiland in grootte is waarschijnlijk het meest opvallende eiland. Het is aangepast om het hierboven al genoemde Fort Jefferson te herbergen. Daarnaast heeft het eilandje een vuurtoren die sinds 1924 niet meer in gebruik is. Garden Key Lighthouse was samen met Dry Tortugas Lighthouse op Loggerhead Key de enige vuurtoren aan de kust van de Golf van Mexico die gedurende de gehele Amerikaanse burgeroorlog in werking zijn gebleven. Later was de vuurtoren als havenlicht voor het fort in gebruik. Het eiland is nu 400 bij 500 meter groot, wat zo'n 170.000 vierkante meter omsluit. Vóór de bouw van Fort Jefferson was het eiland slechts zo'n 32.000 vierkante meter groot.

Paradeterrein op Garden Key, met op de achtergrond de vuurtoren
Foto: Sybs, GNU Licentie. (aanklikbaar voor vergroting)

Bush Key, het derde eiland meet 150 bij 900 meter. De oude naam voor het eiland was Hog Key (varkenseiland), omdat hier ten tijde van de gevangenis op Garden Key de varkens werden gefokt om de gevangenen op het andere eiland van voedsel te kunnen voorzien. Op het eilandje bevinden zich net als op de andere eilanden van het natuurreservaat grote hoeveelheden vogels, waaronder een sternkolonie. Bush Key en Garden Key zijn onder water met elkaar verbonden door een zandbank, die af en toe droogvalt.

Bush Key en daarachter Long Key, gezien vanaf Garden Key met op de voorgrond
de drooggevallen verbinding tussen Bush Key en Garden Key. Foto: Public domain.
(aanklikbaar voor vergroting)

Long Key is het vierde eiland in afmeting en meet 50 bij 200 meter. Hospital Key, het vijfde is de plaats waar het ziekenhuis van de gevangenis was gevestigd. Het eilandje is half zo groot in oppervlakte als Long key, en is op het hoogste punt één meter hoog. Het ligt 2,5 km verwijderd van Garden Key waar de gevangenis lag.

Oude foto van de vuurtoren van Garden Key. Foto: Public domain.
(aanklikbaar voor vergroting)

Middle Key is weliswaar groter dan Long Key, het verdwijnt echter meerdere weken per jaar onder het zeewaterniveau.vanwege eb- en vloed en seizoensinvloeden. East Key is weer groter, maar ligt nog weer verder van de grootste drie eilanden in het westen, waardoor het waarschijnlijk minder handig was om het ook voor het fort of voor gevangenisdoeleinden te gebruiken.

De vuurtoren op de Pulaski zandbank, die inmiddels in de
golven is verdwenen. (foto: Public domain)

Behalve deze eilandjes zijn er ook nog twee zandbanken bij de eilandjes waarop vuurtorens hebben gestaan. Pulaski Shoal (Pulaski zandbank) aan de noordoostkant van de eilandengroep huisvestte sinds 1935 een vuurtoren, gemaakt van een metalen constructie. De vuurtoren is ergens in de afgelopen decennia in de golven verdwenen. Ook Iowa Rock, tussen Garden Key en Hospital Key had een dergelijke vuurtoren, met weerstation. Tijdens de orkaan Hugo is deze laatste echter verwoest, en er steken nu alleen nog drie metalen stompen boven de golven uit.

Fort Jefferson met daarvoor de restanten van één van de twee stations om
kolen te bunkeren. Foto: Sybz, onder GNU-licentie. (aanklikbaar voor vergroting)

De eilandengroep was ooit groter. In 1875 verdween het eilandje Southwest Key in de golven. In hetzelfde jaar verdwenen ook North Key en Northeast Key, en in 1935 gebeurde hetzelfde met Bird Key. De eilandjes hebben overigens, behalve de naam 'schildpad' niets te maken met het pirateneiland Tortuga dat boven Haïti ligt.

Een van de zijmuren van Fort Jefferson. Foto: Suiseiseki, onder GNU-licentie.
(aanklikbaar voor vergroting)

Bronvermelding: Wikipedia in Engels, Spaans, Portugees, Duits en kleine delen uit diverse andere bronnen.

Vergelijking grondgebied mini-staten en mini-naties (klik hier)

Categorie: mini-staatjes - plusminus 1121 woorden - Deze column kan deels op fictie berusten en de informatie is niet noodzakelijkerwijs volledig. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. De column is niet in alle gevallen heel geschikt voor jonge lezers.

Meer mini-staatjes op www.micro-nation.info