De republiek Nauru

24 september 2007
©2007, copyright: shorties.nl

Een van de kleinste landen is het eilandstaatje Nauru. Het is de kleinste eilandstaat ter wereld, als je landen als Sealand niet meerekent. In tegenstelling tot andere mini-staatjes wordt Nauru gewoon door grote landen erkend, en heeft het ook een zetel bij de Verenigde Naties. Nauru is ook de kleinste republiek in de wereld, en bovendien de enige republiek die geen hoofdstad heeft. Omdat er op de 21 vierkante kilometer van het eilandje toch ruim 13.500 inwoners zijn, is het aantal inwoners per vierkante kilometer bijna tweemaal zo groot als het ook relatief nogal dichtbevolkte Nederland. Het landje heeft een veelbewogen geschiedenis maar staat, ondanks dat het financiële hulp krijgt van Australië, omgeslagen per inwoner wereldwijd op de tweede plaats van rijkste landen.

Nauru ligt in de Micronesische Zuid-Pacific, ruwweg tussen Indonesië en Zuid-Amerika, maar dan dichter richting Azië/Australië dan Zuid-Amerika. Oorspronkelijk werd het eiland vele eeuwen lang bevolkt door Polynesische en Micronesische volken toen het in de negentiende eeuw een kolonie van Duitsland werd. Het werd vanaf 1798 regelmatig aangedaan door Europese walvisjagers en halverwege de negentiende eeuw liepen er op het eiland vele blanke deserteurs en klaplopers rond. Gedurende dezelfde periode had de bevolking sterk te lijden onder alcohol en vuurwapens wat er mede voor zorgde dat het eiland van 1878 tot 1888 was verwikkeld in een hevige interne oorlog, die uiteindelijk in tien jaar tijd de bevolking van 1400 deed teruglopen tot 900 inwoners. De oorlog werd in 1888 beëindigd door Duitsland, dat het eiland annexeerde en voegde bij haar Marshall Islands Protectoraat. Ook in dat jaar kwamen missionarissen op Nauru om de bevolking tot het christendom te bekeren.

Rond 1900 werd fosfaat op het eiland ontdekt, en vanaf 1907 werd deze stof vanaf het eiland geëxporteerd, door de door de Duitsers daartoe gelicentieerde Pacific Phosphate Company. Nadat in 1914 de Eerste Wereldoorlog was uitgebroken werd het eiland veroverd door Australische troepen. Na deze oorlog plaatste de Volkenbond, de voorloper van de Verenigde Naties Nauru via een mandaat onder beheer van Groot-Brittannië, welk land in 1923 toestemde om dit beheer te delen met Australië en Nieuw-Zeeland. Drie jaar eerder, en een jaar nadat de Eerste Wereldoorlog voorbij was, hadden de drie staten al een overeenkomst getekend die een commissie onder de naam British Phosphate Commission de rechten gaf over de fosfaatwinning.

Nauru aangevallen door Amerikaanse Liberator bommenwerpers
public domain, klik op de foto voor een vergroting

In 1940 werd het eiland Nauru gebombardeerd vanaf een Duitse oorlogskruiser. Daarbij werden vijf koopvaardijschepen tot zinken gebracht en liepen ook de fosfaatmijnen op het eiland schade op. In 1942 was het het Japan die het eiland vanaf 26 augustus van dat jaar in bezit nam en in maart van het jaar erop werd vervolgens een door de Japanners aangelegd vliegveld gebombardeerd waardoor het eiland verstoken bleef van de levering van voedsel voor de inwoners. De Japanners deporteerden bovendien 1200 van de bewoners van het eiland om als dwangarbeiders op de Micronesische Chuuk-eilanden te werk te worden gesteld. 463 van deze gedeporteerden overleefden dit niet. In september 1945 werd het eiland bevrijd toen het Australische schip Diamantina Nauru naderde, waarbij de aanwezige Japanners zich overgaven. (De Diamantina is er nog steeds, en ligt tegenwoordig als museumschip bij het Queensland Maritime Museum in Brisbane Australië).

De radiokamer van de Diamantina
public domain, klik op de foto voor een vergroting

De British Phosphate Commission repatrieerde in januari 1946 de overlevende Nauruanen terug naar hun vaderland en in 1947 herstelden de Verenigde Naties het beheer van het eiland door Groot-Brittannië, Australië en Nieuw-Zeeland. In 1966 kreeg Nauru zelfbestuur en leider op het eiland Hammer DeRoburt, pleitbezorger van onafhankelijkheid van Nauru zorgde ervoor dat het eiland in 1968 onafhankelijk werd. Hij verbood het vervolgens dat buitenlanders zich op het eiland zouden vestigen. In 1967 kocht Nauru de bezittingen van de British Phosphate Commission en in 1970 werd de fosfaatwinning gegund aan de nieuw opgerichte Nauru Phosphate Commission. DeRoburt zorgde ervoor dat de inkomsten uit de fosfaatwinning ten goede kwamen aan de eilandbewoners opdat zij zich niet elders zouden vestigen en op het eiland zouden blijven. Per inwoner omgeslagen staat Nauru ook nu nog op de tweede plaats van rijkste landen in de wereld.

Hammer DeRobert (midden)
foto onder GFDL vrijgegeven, klik op de foto voor een vergroting

Inkrimpende fosfaatvoorraaden zorgden echter vanaf halverwege de jaren tachtig van de vorige eeuw voor een inkrimpende economie en toenemende politieke instabiliteit. Tussen halverwege de jaren tachtig en nu waren er maar liefst 17 regeringswisselingen op het eiland. In 1989 klaagde Nauru Australië aan bij het internationaal hof in Den Haag voor hun wanbeheer gedurende de jaren dat zij het beheer voerden over het eiland. Belangrijkste klacht betrof daarbij de milieuschade door de fosfaatwinning. De kwestie werd uiteindelijk geschikt, waarbij Australië betaalde voor herstel van de plekken die door de mijnbouw waren uitgeput en vernield.

Nauru vanuit de lucht. Op de foto is goed te zien hoevel van het eiland al is afgegraven voor fosfaatwinning. (public domain)

In de afgelopen jaren kwam een deel van de inkomsten van het eiland binnen in de vorm van hulpgelden van Australië. Toen in 2001 een Noors schip 433 drenkelingen redde met diverse nationaliteiten van een gezonken bootvluchtelingenschip, werden deze drenkelingen in het kader van de Pacific Solution niet in Australië maar in Nauru aan land gebracht. De Pacific Solution is het veelbekritiseerde beleid van de Australische overheid om asielzoekers niet op het Australische vasteland onder te brengen, maar op eilanden in de Pacific om zo te voorkomen dat deze zich in Australië zullen vestigen. Hoewel de asielzoekers van het Noorse schip het eiland ondertussen alweer verlaten hebben, is op Nauru de afgelopen paar jaar semi-permanent een detentiecentrum voor Australische asielzoekers gevestigd, in ruil voor financiële steun van dat land.

Nauru heeft twee officiele talen: Engels en Nauruaans. De gebruikte munt in het land is de Australische dollar. De internet TLD is .nr. Het land is een gewild DX-land voor radioamateurs. De zendamateurprefix is C2.

Bronvermelding: dit artikel leunt zwaar op de informatie op Wikipedia.org. Daarnaast zijn andere bronnen gebruikt.

Vergelijking in grootte tussen de kleinste landen met VN-zetel in de wereld
public domain, klik op de foto voor een vergroting

Vergelijking mini-staten en mini-naties (klik hier)

Categorie: mini-staatjes - plusminus 952 woorden - Deze column kan deels op fictie berusten en de informatie is niet noodzakelijkerwijs volledig. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. De column is niet in alle gevallen heel geschikt voor jonge lezers.

Meer mini-staatjes op http://www.micro-nation.info/