Mini-staatjes 10
578. Rockall / Waveland

23 januari 2007
©2006, copyright: shorties.nl

Nieuwe mini-staatjes-column

Op 18 september 1955 werden de Britse luitenant-ter-zee 1ste klasse Desmond Scott, sergeant Brian Peel, en korporaal 1e klasse AA Fraser RM en natuurkundige en voormalig Royal Marine werknemer James Fisher door een marinehelikopter vanaf HMS Vidal afgezet op een mini-rotseiland in het noorden van de Atlantische Oceaan. Ze plaatsten er een koperen plaquette en de vlag van het Verenigd Koninkrijk in wat de laatste uitbreiding van het Britse wereldrijk zou zijn. De formele annexatie werd vervolgens door de admiraliteit aangekondigd op 21 september 1955.
  
De reden van de annexatie van Rockall lag overigens niet in het willen uitbreiden van het Britse rijk. De Britten waren in die tijd bezig om vanaf een eiland in Schotland hun eerste op een geleid projectiel geplaatste kernwapen te testen, en de angst bestond dat de Sovjet Unie het nog niet door iemand geclaimde eilandje zou gebruiken om spionage-apparatuur op te plaatsen. De koude oorlog was immers aan haar eerste jaren bezig. Na annexatie zou het betreden van het eilandje door de Russen als het ongeoorloofd binnenvallen van het Britse rijk kunnen worden beschouwd, zodat werd verwacht dat de Russen dit niet deden.

Foto, genomen door de Royal Navy
Bronvermelding foto: www.therockalltimes.co.uk

Vele jaren later, in 1997 bezette Greenpeace Rockall uit protest tegen olie-exploratie namens de Britten in de buurt van het eilandje. Greenpeace noemde het eiland Waveland, en verklaarde dat het een nieuwe globale natie was. De organisatie bood het burgerschap van het landje aan, aan iedereen die de actie ondersteunde. De Britse overheid maakte geen punt van de bezetting, en gaf Greenpeace ondanks dat er een algemeen verbod gold om met een schip binnen 50 mijl van het eilandje te komen, alsnog toestemming voor de aanwezigheid op Rockall, en deed er verder het zwijgen toe. Desgevraagd stelde het Britse ministerie van Binnenlandse Zaken vervolgens dat Engeland een vrij land is, en dat Greenpeace daarom het volste recht had om zich op het Britse eiland te bevinden. Greenpeace zorgde met haar aanwezigheid van 42 dagen overigens voor de langste periode dat het eilandje bewoond was.
  
  
Gevaarlijk
  
Rockall ligt 461,5 km verwijderd van Ardnamurchan Point, het meest noordwestelijke punt van Schotland. Het dichtstbijzijnde Schotse eiland is Soay, St. Kilda, op 301,4 km afstand, dat onbewoond is. Rockall ligt óók op 424 km afstand ten noordwesten van Donegal in de Ierse republiek. Het mini-eilandje wordt gevormd door het bovenste puntje van de top van een ondertussen uitgedoofde vulkaan. Door de nabijgelegen riffen is de omgeving van Rockall voor de scheepvaart tamelijk gevaarlijk, wat regelmatig tot rampen en ongelukken heeft geleid. Het eiland is bij de waterspiegel overigens ongeveer 25 meter in diameter, en de top is 22 meter hoog. 's Winters wordt het regelmatig geheel overspoeld door de hoge golven van de gure Noord-Atlantische Oceaan. Een natuurlijke bron voor zoetwater heeft het eiland niet.
  
Het eiland wordt alleen permanent bewoond door bepaalde zeeslakken en andere weekdieren. Daarnaast bevolken vogels af en toe het eiland, met name om te rusten, maar soms ook om te broeden.
  
Rockall is per boot zo goed als onbereikbaar. Toen in 1810 een kleine groep mensen van de Royal Navy onder leiding van ene Basil Hall aan land ging, verdween het fregat waarmee ze waren gekomen, met de resterende bemanning door het heiige weer buiten zicht. Toen de expeditie de rots verliet om naar het fregat terug te gaan, konden ze hun schip door het slechte zicht niet meer vinden, en ze maakten daarom rechtsomkeert naar de rots. Het fregat werd vervolgens meerdere keren vanaf de top van de rots waargenomen, maar voer in de opkomende mist telkens weer weg. Het heeft vervolgens tussen de vijf en zes uur geduurd voordat het fregat het eiland weer had teruggevonden.
  
  
Verenigde Naties
  
Behalve Greenpeace hebben in de jaren 80 ook survivalspecialisten John Ridgeway en Tom McLean 39 dagen achter elkaar op het eilandje gewoond. En krantenjournalist probeerde Ben Fogle er in 2005 zogenaamd zijn eigen staatje Benland uit te roepen, maar omdat de landing op het eiland niet lukte, plakte hij er in plaats van een vlag te plaatsen er een post-it plakkertje op, om aan te geen dat het eiland nu 'van hem' was. En in 2005 is er een DX-peditie van radioamateurs geweest naar het eiland. (fotos: serie 1, serie 2, serie 3) Voor 2006 was een tweede DX-peditie gepland, maar die is afgelast vanwege de hoge kosten. De tocht van 2005 resulteerde nog in een rechtszaak, waarbij de door de amateurs te goeder trouw ingehuurde schipper tot 5000 pond boete werd veroordeeld, omdat hij niet over de benodigde papieren en (communicatie-)apparatuur beschikte voor een tocht over die afstand.

Rockall. (foto copyrighted, maar vrijgegeven voor gebruik)

Zoals vaker wanneer er ergens geld te verdienen valt, of bodemschatten te winnen, is de omgeving van het eiland niet onbetwist. Niet alleen het Verenigd Koninkrijk maakt aanspraken, ook Ierland heeft vanwege de mogelijke oliewinning interesse voor het territorium rond de rots. Net als IJsland, en Denemarken, vanwege de tot dat land behorende Faroër Archipel.
  
'Wanneer een rots geen zelfstandige menselijke bewoning toelaat, of zelfstandig economisch leven mogelijk maakt, dan zal zo'n eiland geen exclusieve economische zone (EEZ) hebben of een continentaal plat.' Zo staat te lezen in de Conventie van de Verenigde Naties over de wetten van de Zee. Zowel Ierland, IJsland als Denemarken hebben dit verdrag geratificeerd. In 1997 ging ook Engeland over tot ratificatie, en gaf daarmee de aanspraak op een eigen EEZ rond Rockall op.
  
Dat was in het verleden wel anders. Om aan te tonen dat het eiland wel degelijk bewoond was, werd in de jaren zeventig naast de al aanwezige schuilhut een wachthuisje op het eiland geplaatst, waar twee schildwachten de wacht hielden. Dat leidde tot de potsierlijke situatie die te zien is op de foto bovenaan deze column.
  
  
Nog niet geregeld
  
Omdat het eiland zelf, zich al binnen de EEZ (370 km) van Schotland bevindt, ligt het daarmee nog wel binnen de EEZ van Groot-Brittanië. Geen van de drie andere landen maakt nu aanspraken op het eiland Rockall zelf. Wel zijn er nog onduidelijkheden tussen de landen over de verdeling van het continentale plat in de buurt van het eiland, de zogenaamde Rockall Bank en het Rockall plateau. Hierover vinden wel informele gesprekken plaats, maar de kwestie is nog tussen geen van deze landen geregeld. Het dichtstbijzijnde bewoonde deel van Schotland (nadat St. Kilda in de jaren dertig door de bewoners werd verlaten) is het plaatsje Aird an Runair op het eiland North Uist op 367 km afstand, dus nog precies binnen de 370 km. De afstand tot Ierland is zoals al eerder genoemd 424 km. Sommige (nationalistische) Ierse politici hebben in de afgelopen jaren gepleit voor aanspraken van Ierland op Rockall. IJsland ligt verder weg van het eiland, maar heeft zelf in 1985 het UNCLOS-verdrag geratificeerd, waardoor het land haar EEZ kan uitbreiden tot 700 zeemijlen uit de kust. Daarmee zou het in conflict komen met de aanspraken van Groot-Brittannië rond Rockal. Denemarken behartigt sinds 1948 de buitenlandse politiek en defensie, van de verder geheel zelfstandige Faroër-eilandengroep, die ongeveer midden tussen IJsland en Schotland in liggen. De claim van Denemarken, namens Faroër, is dezelfde als van IJsland en Ierland.

Bronvermelding: diverse bronnen, het artikel leunt zwaar op wikipedia.org

Rockall met omliggende Exclusieve Economische Zones (EEZ's)
(afbeelding public domain) (klik voor vergroting)

Categorie: mini-staatjes - plusminus 1207 woorden - Deze column kan deels op fictie berusten en de informatie is niet noodzakelijkerwijs volledig. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. De column is niet in alle gevallen heel geschikt voor jonge lezers.