Svalbard

20 april 2006
copyright: John Piek

Svalbard is weliswaar geen helemaal zelfstandig land, maar wel voor 99%, dus ik vind dat het best in de serie 'Ministaatjes' past. Wij Nederlanders kennen Svalbard onder de naam Spitsbergen. De eilandengroep kreeg die laatste naam, toen Willem Barentsz in 1596 onderweg was naar Nova Zembla, en de eilanden daarbij tegenkwam. In vroeger dagen werd de hele archipel (ook internationaal) Spitsbergen genoemd, en het eiland dat nu bekend staat als Spitsbergen heette toen West-Spitsbergen. Tegenwoordig wordt alleen in Nederland de oude benaming voor de hele eilandengroep nog gebruikt.
  
Sinds 1920 staat Svalbard door het Spitsbergen-verdrag onder Noors toezicht. Svalbard is echter wel degelijk een zelfstandig land. Er wordt in tegenstelling tot Noorwegen bijvoorbeeld geen accijns geheven op sterke drank. Ook de andere belastingen zijn er anders geregeld dan in Noorwegen, en het land heeft een eigen volkslied. Maar de geldeenheid is er wel de Noorse kroon. Geen wonder, als je het inwoneraantal van het landje ziet.
  
De eilanden zijn 62.049 vierkante kilometer groot, en afhankelijk van het seizoen wonen er in totaal tussen de 2700 en 4000 mensen (ter vergelijking: Nederland is 41.526 km² en heeft ongeveer 16,5 miljoen inwoners). Svalbard ligt zeer noordelijk: zo'n 565 km noordelijker dan het bovenste puntje van Noorwegen. Van de eilandengroep zijn er drie bewoond: Spitsbergen, Bjørnøya and Hopen. Volgens het unieke verdrag van Spitsbergen hebben burgers van verschillende andere landen op basis van gelijkheid met de eigen burgers van Svalbard rechten om mijnbouw te plegen en andere natuurlijke bronnen te exploiteren. Als gevolg daarvan ontstond er een min of meer autonome permanent bewoonde Russische vestiging die Barentsburg ging heten. De voertaal in Barentsburg is dan ook Russisch, en de inwoners zijn van Russische of Oekraïense oorsprong. Op een bepaald moment in de geschiedenis was door de mijnbouw het aantal Russische inwoners van Spitsbergen groter dan het aantal oorspronkelijke Noorse inwoners. Een tweede Russische vestiging Pyramiden werd overigens in het jaar 2000 verlaten.

Longyearbyen op Spitsbergen in juli 2002 Foto: Michael Haferkamp
(klik = vergroting)

De vestigingen die bewoond zijn of waren op de eilandengroep zijn: Longyearbyen (hoofdstad, Noors, 1700 inw.), Barentsburg (Russisch, 900 inw.), Sveagruva (Noors, 210 inw.), Ny-Ålesund (Noors, 40 inw.), Bjørnøya (Noors weerstation, 9 inw.), Hopen (Noors weerstation, 4 inw.), Isfjord Radio (radiocommunicatiestation gesticht in 1933, en sinds 1976 buiten gebruik, maar nog steeds bewoond vanwege toerisme), Pyramiden (Russische, verlaten in 2000), Grumant (Russisch, verlaten in 1961) en Smeerenburg (Nederlandse vestiging ten behoeve van de walvisvaart, verlaten in 1660). Overigens hebben ook Amerikaanse, Britse, Nederlandse, Duitse en Zweedse mijnbouwbedrijven in het verleden op de eilandengroep kolen gedolven.
  
Zo'n zestig procent van de eilanden van Svalbard is bedekt met gletsjerijs en sneeuwvlaktes. Het klimaat is er echter gematigd. De wateren rond de eilanden zijn het grootste deel van het jaar gewoon bevaarbaar. Omdat de eilandengroep ruim boven de poolcirkel ligt, is het er dag en nacht licht van 20 april tot en met 23 augustus, en altijd donker tussen 26 oktober en 15 februari. Svalbard heeft naar het schijnt een ongelooflijke pracht aan bloemen, die uiteraard vooral profiteren van de periode dat het er 24 uur per dag licht is. Aan wilde zoogdieren kent het eiland onder andere ijsberen, de arctische vos, een aparte unieke Svalbard elandsoort en een uitsluitend op het eilandgroep voorkomende veldmuissoort. Vanwege het voorkomen van ijsberen moet iedereen die zich buiten de bewoonde plaatsen begeeft, zich wapenen met een geweer, hoewel het schieten van ijsberen wel bij wet verboden is.

De grootste bron van inkomsten op de eilanden zijn de kolenmijnen, op enige afstand gevolgd door de visserij en de jacht. Sinds enkele tientallen jaren komt ook de telecommunicatiesector op, met name door de vestiging van enkele grondstations voor satellietcommunicatie en de aanleg van een glasvezelverbinding die voor deze satellietgrondstations nodig is. Vanwege de soevereiniteit van de eilandenarchipel moeten de inkomsten uit belastingen van het gebied in het geheel opnieuw op de eilanden worden besteed.

Bronvermelding: diverse sites, Wikipedia Nederlands, Wikipedia Engels

Websites:
www.svalbard.com
www.spitsbergen.cjb.net
http://haldde.unis.no (over Aurora Borealis, het Noorderlicht)
http://www.avinor.no/English/Airports/Svalbard_Airport
http://maps.google.com

Svalbard heeft twee internet topleveldomeinen, .no en .sj. Alleen de eerste daarvan wordt gebruikt.

This image is a map taken and/or modified from the Central Intelligence
Agency's World Factbook. Under United States copyright law, all
information and images from the World Factbook are in the public domain. Subject to disclaimers.

Categorie: achtergrond - 635 woorden - Deze column kan deels op fictie berusten en de informatie is niet noodzakelijkerwijs volledig. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. De column is niet in alle gevallen heel geschikt voor jonge lezers.