Vaticaanstad

3 februari 2006
copyright: John Piek

Vaticaanstad is slechts 0,44 vierkante kilometer in oppervlakte. Het is daarmee het kleinste zelfstandige land, als je tenminste Sealand niet meetelt, dat immers door geen enkel ander land erkend wordt. De officiële taal in Vaticaanstad is Latijn, maar de omgangstaal is Italiaans en daarnaast Duits, Engels, Frans, Spaans en Portugees. Vaticaanstad slaat zijn eigen Vaticaanse euromunten, die net als de euromunten van San Marino en Monaco vrijwel niet gewoon in omloop zijn, maar voor veel hogere bedragen onder verzamelaars verkocht worden. In juni 2005 woonden in Vaticaanstad 921 inwoners, in hoofdzaak waren dat geestelijken en leden van de de Zwitserse Garde. Er werken daarnaast ongeveer 3000 leken die van elders komen.

Behalve het feitelijke Vaticaanstad, dat geheel door de stad Rome wordt omsloten, bestaat het land Vaticaanstad ook nog uit enkele andere plekken in Rome en uit het zomerverblijf van de paus in Castel Gandolfo. Vaticaanstad heeft een eigen politiemacht, Zwitserse Garde genaamd, die ook daadwerkelijk uit Zwitsers bestaat. De Zwitserse Garde is een overblijfsel van het oude leger van de paus. Het landje kent vanzelfsprekend een nationaliteit en een paspoort. Geestelijken kunnen met dit paspoort in een aantal landen ook de diplomatieke status krijgen. In 2003 hadden 552 personen de Vaticaanse nationaliteit, vooral dus weer geestelijken en leden van de Zwitserse Garde. Vrijwel al die mensen hebben een dubbele nationaliteit: de Vaticaanse nationaliteit hebben ze slechts voor de duur dat ze in het landje werkzaam zijn.

Het ministaatje is pas in 1929 ontstaan, nadat er conflicten waren geweest tussen pausen en de staat Italië. Overigens bestond er tussen 756 en 1870 al een 'Kerkelijke Staat' waarover de paus regeerde, en die een turbulente geschiedenis kent. Al rond het jaar 300 hadden de pausen aanzienlijke grondgebieden onder hun beheer. De Kerkelijke Staat bestond later uit een brede strook land van kust tot kust in Midden-Italië. Het grondgebied omvatte de huidige Italiaanse regio's Latium, Umbrië, Marken en Emilia-Romagna, ter hoogte van Rome. De staat kende een wisselend gezag in de regio, en speelde vaak nauwelijks een rol in de internationale politiek. De Franse Revolutie, die in 1789 begon luidde het begin van het einde in voor de Kerkelijke Staat. In 1796 kwam Napoleon Bonaparte aan de macht en na de Franse invasie van 1797 raakte de Kerkelijke Staat de steden Ferrara, Bologna, Romagna en Modena kwijt. Deze gingen als zelfstandig land verder. In 1798 werd de Kerkelijke Staat geheel door de Fransen bezet, die er de Romeinse Staat uitriepen. Paus Pius VI werd daarbij verbannen. De Kerkelijke Staat werd weliswaar in 1800 hersteld, maar ging in 1808 op in het Koninkrijk Italië. In 1815 werd de Kerkelijke Staat echter nógmaals in ere hersteld. In 1830 en 1831 was er wederom onrust, toen er meerdere revoluties uitbraken tegen het zeer behoudende kerkelijk regime. Ook in 1849 was er een revolutie, waarbij opnieuw een liberale Romeinse Republiek werd gesticht. In datzelfde jaar werd het land met de hulp van Frankrijk, Oostenrijk en de beide Siciliën weer terugveroverd.

Italië kende in die tijd een nationalistische beweging die eenheid van het land voorstond. De Kerkelijke Staat, die het land precies in tweeën verdeelde was voor hen een doorn in het oog. Bovendien werd de Kerkelijke Staat door diverse andere landen militair beschermd. Dat alles bemoeilijkte het bestuur en de economie, en stond een echte eenheid in de weg. In 1859 koos een groot deel van het pauselijk gebied zelf voor aansluiting bij Italië. De paus had nu alleen nog de regio Latium over, een strook land ongeveer eenderde van de 'laars' van Italië breed, met in het midden de stad Rome. Dit gebied werd beschermd door Franse soldaten, die zich echter na een nederlaag in de Frans-Duitse Oorlog in 1870 moesten terugtrekken. Hierop werd het gebied door de Italiaanse koning Victor Emanuel II veroverd en geannexeerd, waarmee het ophield te bestaan. Een jaar erop werd de soevereiniteit van de paus zelf door de koning weliswaar erkend, maar de kerkvorst had daarmee dus geen territorium meer.

De Heilige Stoel, zeg maar de bestuurlijke macht van de Kerkelijke Staat en later Vaticaanstad, wilde echter niet in de vorm van een wet akkoord gaan met de bevoegdheid van Italië om het gebied over te nemen. Vanaf dat moment weigerden de successievelijke pausen het Vaticaan nog te verlaten. Dit verschil van mening werd pas 59 jaar later, in 1929 opgelost. In dat jaar erkende de Italiaanse dictator Benito Mussolini de soevereiniteit van Vaticaanstad, waarmee het een onafhankelijk land werd.

Officiële website van Vaticaanstad
www.vatican.va

Satellietfoto Vaticaanstad op Google Maps
http://maps.google.com (De vorm van de plattegrond hierboven is in de foto goed te herkennen.)

Radio Vaticaanstad
www.vatican.va/news_services/radio/index.htm

TV Vaticaanstad met webcams
www.vatican.va/news_services/television/index.htm

Musea in Vaticaanstad
http://mv.vatican.va/3_EN/pages/MV_Home.html

Nederlandstalige site over het Vaticaan
www.vaticaan.be

Bronvermelding: diverse bronnen, Engelse en Nederlandse wikipedia.org. Afbeelding: CIA-kaart

Categorie: achtergrond - 741 woorden - Deze column kan deels op fictie berusten en de informatie is niet noodzakelijkerwijs volledig. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. De column is niet in alle gevallen heel geschikt voor jonge lezers.