De roerige historie van een eilandstaat

Het prinsdom van Sealand (1)

Laatst herzien op: 6-9-2008

Eind 2006 was ik al bezig om een artikel over het mini-staatje Sealand voor te bereiden, toen het landje begin 2007 uitgebreid in het nieuws kwam omdat het te koop zou staan. Om die reden heb ik met dit artikel maar wat uitgebreider uitgepakt. Niet alleen is het fenomeen mini-staat sowieso een interessant fenomeen, Sealand komt daarbij ook nog eens rechtstreeks voort uit de gebeurtenissen rond de Britse zeezenderstations, die in de zestiger jaren van de vorige eeuw voor de Britse kust actief waren. Ook is er begin jaren 80 een DX-peditie geweest van een drietal Duitse radioamateurs naar het eilandstaatje.

Als basis voor een deel van dit artikel in enkele delen over Sealand, werd een artikel voor het blad RAM gebruikt dat ik in januari 2003 heb geschreven. De tekst is echter herschreven, er zijn een paar onjuistheden uit gehaald, en hij is flink uitgebreid met een aantal nieuwe zaken, en met diverse recente ontwikkelingen. JP

De roerige historie van een eilandstaat
Het prinsdom Sealand
    
In de jaren zestig was naast vanaf schepen, een aantal zeezenders voor de Engelse kust actief vanaf kunstmatige eilanden en constructies die gemaakt waren in de Tweede wereldoorlog ten bate van de Britse krijgsmacht. Een van die eilanden heeft wel een heel bijzondere geschiedenis, die tot op de dag van vandaag voortduurt. Sterker nog, sinds enkele jaren is op het eiland een computerbedrijf actief, dat gebruik maakt van het feit dat er in het landje maar weinig overheidswetten gelden. Hoewel in de begintijd vaak aangekondigd, is dit eiland zelf echter nooit gebruikt als basis voor een zeezender.

Hoewel het prinsdom Sealand door geen enkel enkel land behorende tot de Verenigde Naties erkend wordt, heeft het wel degelijk de status van zelfstandig land. Het landje heeft sinds 1967 al een postkantoor, geeft eigen paspoorten uit, heeft een eigen vlag, een volkslied en eigen valuta de Sealand Dollar, die gekoppeld is aan de US dollar, en die in de praktijk in omloop wordt gebracht als gouden en zilveren munten in diverse groottes.


Links: Het wapen van Sealand

Het mini-mini-staatje kent zoals bij veel nieuwe landen in de beginjaren een roerige geschiedenis. Opgericht op 2 september 1967, toen voor eerst de eigen vlag werd gehesen, is het eiland direct al bedreigd door de Britse marine, en heeft er in 1978 zelfs een staatstgreep plaatsgevonden.

Verschillende landen hebben vastgesteld dat ze in ieder geval geen jurisdictie hebben in het prinsdom, waarmee ze volgens overheid van het landje het dé facto als zelfstandig land hebben erkend.

In het najaar van 1968 naderde de Britse marine het eiland om de zelf uitgeroepen prins Roy en de andere Sealanders van het eiland te zetten. Toen er vanaf het eiland waarschuwingsschoten werden gelost, maakten de marineschepen rechtsomkeert. Vervolgens werd Roy Bates, die naast Sealanderschap ook nog een Brits paspoort had, voor de Engelse rechter gedaagd.

Groot-Brittannië kent strenge wapenwetten, en men probeerde Bates zo veroordeeld te krijgen. Met de rechtszaak bereikte de overheid precies het tegenovergestelde van wat ze wilde: de rechtbank bleek niet bevoegd te zijn buiten de toenmalige driemijlszone op de Noordzee, en dus ook niet op Sealand, dat zes mijl uit de kust ligt.

Rechts: De officiële vlag van Sealand

Volgens de wetgever was Sealand in ieder geval geen deel van Engeland of Groot-Brittannië. Daarop probeerde de Britse overheid tot in het begin van de jaren tachtig onder andere sociale verzekeringen te innen op het eilandje, net als bijvoorbeeld omroepbijdragen. Telkens stelde de rechtbank daarbij weer de Sealanders in het gelijk: wat er op het eiland gebeurde, vond plaats buiten het Britse rechtsgebied.

Op 25 september 1975 proclameerde Roy Sealand de grondwet van het prinsdom.

Krijgsgevangenen
In 1978 was er een aantal Nederlanders en één Duitser, Alexander Achenbach op het eiland, om zakelijke besprekingen te voeren met Sealand. Bij de proclamatie van de grondwet in 1968 was Achenbach levenslang tot regeringshoofd en minister van buitenlandse zaken benoemd, een functie die hij nooit daadwerkelijk had gekregen. 

Terwijl prins Roy in Spanje was, eigende Achenbach zich het eiland toe, een staatsgreep waarbij hij niet alleen Prins Michael, zoon van Roy Bates en kroonprins van het eiland gevangen werd genomen, maar onder andere ook de zwager van Willem van Kooten alias Joost den Draaier, welke in opdracht met zijn bootje naar het platform was gegaan om te kijken in hoeverre er de mogelijkheid bestond voor het plaatsen van een antennemast. Volgens radiohistoricus Hans Knot zou de Nederlander Willem van Kooten hiermee vanaf het eiland een radiostation hebben willen beginnen.

Vrij snel heroverde prins Roy met eigen mensen het eiland, en nam de vreemde indringers krijgsgevangen. Tijdens hun gevangenschap verzochten de Nederlandse en de Duitse overheid bij de Britse regering om hun vrijlating. Deze zei echter, met de eerdere rechtbankuitspraken in handen, dat zij geen zeggenschap hadden over wat er op het eiland gebeurde.

Vervolgens stuurde Duitsland officieel een diplomaat naar Sealand voor onderhandelingen, iets dat gewoonlijk alleen gebeurt tussen landen onderling. Geheel volgens de regels van de Geneefse conventie liet Roy daarna de Nederlanders vrij. Alexander Achenbach beschikte echter over een Sealands paspoort, en hij werd daarom in Sealand vastgehouden wegens landverraad. De man werd echter uiteindelijk toch vrijgelaten, omdat er tenslotte bij alles wat er gebeurd was geen bloed vergoten was.

12-mijls zone
Opmerkelijk is wat er gebeurde op 1 oktober 1987, toen Groot-Brittannië, zoals veel landen, de territoriale wateren uitbreidde van 3 naar 12 nautische mijlen. Eén dag van tevoren, op 31 september vergrootte prins Roy de territoriale wateren van Sealand alvast naar 12 mijl, anders zou slechts 6 mijl uit de kust de vrije toegang naar open zee van Sealand in gevaar zijn gekomen. Volgens internationale gebruiken worden de door beide landen claimbare gebieden in zo'n situatie doormidden gedeeld. De Britse overheid behandelt Sealand overigens ook na deze datum nog steeds als een onafhankelijke staat.

Sealand heeft zich door de jaren heen steeds verre gehouden van activiteiten die buitenlanders redenen konden geven tot ingrijpen. Plannen voor radio- en televisiestations gingen steeds niet door en ook een ooit ter sprake gekomen casino is er niet gekomen. Wel dreigde het landje in diskrediet te raken toen in het begin van 2000 een website Sealand-paspoorten te koop aanbood, en deze neppaspoorten opdoken bij allerlei criminelen, waaronder een verdachte van de moord Gianni Versace. Hoogstwaarschijnlijk had de staat Sealand zelf niets met de namaakpaspoorten te maken.

Vanaf Sealand zijn in het verleden ook radioamateurs actief geweest onder de prefix S1. In 1982 waren er drie Duitse amateurs vanaf het eiland actief. Ondanks dat er landen zijn die niet officieel erkend zijn die wél de zogenaamde DXCC-status als officieel erkend land voor radioamateurcerticifaten hebben, heeft Sealand die status echter nooit gekregen.

Met dank aan Hans Knot voor zijn kritische blik

QSL-kaart van S1AD zoals radioamateurs na een contact aan elkaar sturen uit 1982
(bronvermelding: hamgallery.com)

Sealand en een schets van haar territorium ten opzichte van de Britse kust.
(Naar een kaart onder GNU Licence door "Chris 73")

©2010, Micro-nation.info / Piek-E press, unless stated otherwise